Mohamed Mbougar Sarr schreef met ‘De diepst verborgen herinnering van de mens’ een boek als een literaire houdgreep die in ieder hoofdstuk wat strakker wordt aangeschroefd. Hij vertelt het verhaal van Diégane, een jonge Senegalese auteur die in de ban raakt van een mysterieuze cultroman uit de jaren dertig. Het boek heeft een beheksende invloed en drijft hem op een eindeloze queeste.

Bij Sarr gloeit iedere zin van de urgentie en de tomeloze schrijfdrang. Hij verbindt ideeën over kolonialisme en kunstenaarschap, politiek en vriendschap, vrijheid en traditie. Zijn boek is bezield door een mystiek magisch-realisme en diep geworteld in orale verteltradities. Hij vertelt verhalen in verhalen in verhalen waardoor je soms vergeet wie er aan het woord is. Dat is niet erg want de verteller doet er in feite niet toe. Het zijn de verhalen die ertoe doen, virtuoos door Sarr in vonkende zinnen neergepend (overigens magnifiek vertaald door Jelle Noorman).

24/01/2023

‘Vermogen’ is een indrukwekkend ambitieuze roman waarin Hernan Diaz de vele facetten onderzoekt van macht en manipulatie. Dat begint bij de gewetenloze invloed van het hoofdpersonage op de financiële markten en de ondoorgrondelijke machtsverhoudingen tussen hem en zijn vrouw, maar het wordt subtieler wanneer je begint te begrijpen dat je ook als lezer voortdurend wordt gemanipuleerd. Telkens opnieuw word je verleid in een andere versie van de feiten te geloven, en iedere keer kom je bedrogen uit. Diaz toont hoe makkelijk fictie zich voor waar laat aannemen, hoe ze de werkelijkheid infiltreert en naar haar hand zet.

De mens laat zich nu eenmaal graag misleiden, of het nu door romanschrijvers of beursmakelaars is, door geliefden of krantenkoppen. Als de leugen aantrekkelijker is dan de waarheid, lepelen we ze met smaak naar binnen. En zeker als ze is neergepend in Diaz’ voortreffelijke proza dat in ieder deel van toon en register verandert, soepel modulerend bij iedere perspectiefwissel, maar altijd trefzeker en verfijnd. Het maakt van ‘Vermogen’ een uitdagend en intrigerend boek dat smeekt om herlezen.

12/11/2022

In de bundel ‘In het labyrint’ zijn fragmenten verzameld die Kafka schreef tussen 1917 en 1924, het jaar van zijn dood, en die nooit eerder naar het Nederlands werden vertaald. Het zijn korte bespiegelingen en absurde anekdotes, sommige niet meer dan een paar regels lang, andere de opmaat voor verhalen over een Olympische zwemkampioen die niet kan zwemmen of een man die gevangen zit in een doornstruik. Het Duits kent er een mooi woord voor dat zich niet eenvoudig laat vertalen: Gedankenblitze. In het Nederlands wordt dat zoiets als gedachtenflitsen of ideeënbliksem. Dat klinkt misschien niet even elegant, maar het raakt wel aan wat deze stukjes en fragmenten in wezen zijn: vinnig oplichtende scènes uit de duistere gangen en kamers van Kafka’s labyrintische binnenwereld. Ze genereren hetzelfde effect als de bliksem in een pikzwarte nacht: aan een enkele flits heb je genoeg om een vermoeden te krijgen van het landschap dat je omringt, de diepte en de grootsheid ervan.

Kafka had het over ‘de bevroren zee in ons’ waarbij het schrijven ‘de bijl is’ waarmee die zee ‘moet worden opengehakt’. Deze slanke maar indrukwekkende bundel volstaat om een idee te krijgen van de onmetelijke oceaan waar Kafka’s schrijverschap uit oprees.

12/11/2022

De laatste, magistrale roman van de recent overleden Spaanse auteur Javier Marías is een sfeervolle spionageroman met diepe filosofische gronden. Welke daden bepalen ons leven, welke verantwoordelijkheden rusten op onze schouders, hoe slagen mensen erin om verder te gaan en het verleden achter zich te laten? Zoals steeds is zijn taal precies, glashelder en geritmeerd in royaal uitdijende zinnen die hun onderwerp omcirkelen, bevragen en ontrafelen. Marías serveert de vragen, het oordeel laat hij over aan u.

10/10/2022

Is het een subtiel gecomponeerde bundel kortverhalen, of moet je De gebeurtenis toch lezen als een roman waarvan de verschillende lagen een voor een worden afgepeld? Het is een beetje van beide: een 'roman-in-verhalen' die vernuftig en delicaat in elkaar is gezet. ‘De gebeurtenis’ is vintage Peter Terrin: een fijnzinnige roman met een duister randje over de grilligheden van leven en liefde.

Hier kan je de volledige recensie van Jan lezen die in De Tijd verscheen.

10/10/2022

De naamloze verteller van ‘Kassa 19’ is het soort personage waar je niet op uitgekeken raakt: buitenissig en onvoorspelbaar, moeilijk te peilen en toch vreemd vertrouwd, sprekend met een excentrieke stem die je nooit eerder hebt gehoord en waar je geen genoeg van krijgt. Ze geeft niet veel details over zichzelf prijs, en toch is dit een uiterst intiem boek over een jonge vrouw die worstelt met het leven. Ze is een buitenbeentje dat de dagen in bad doorbrengt, haar woede-uitbarstingen niet onder controle krijgt en te veel sigaretten rookt.

En ze leest. Ze leest alsof haar leven ervan af hangt, en in zekere zin gelooft ze dat dat ook zo is. Ze zoekt in de literatuur naar een sprankel die in het dagdagelijkse bestaan ontbreekt. In essentie gaat ‘Kassa 19’ over lezen en over schrijven, en over de diep verborgen plek waar beide elkaar vinden. Want in de kern is er weinig verschil tussen lezen en schrijven. Ze hebben hun wortels in dat geheimzinnige gebied in de mens waar de verbeelding leeft en heerst, waar het geschreven woord resoneert en werelden laat ontstaan.

‘Kassa 19’ is allesbehalve een conventionele roman. Het is een wirwar van verhalen die elkaar doorkruisen en verzwelgen en uit elkaar ontstaan. De jonge vrouw is niet alleen een obsessieve lezer, ze heeft ook een compulsieve drang om verhalen te verzinnen. Het kleinste detail is genoeg om haar verbeelding op hol te doen slaan. Geef haar een vinger en ze verzint je arm erbij. Niet alleen je arm maar ook je tenen, je jas en het huis waarin je woont.

Bennett serveert een staaltje vitaal en krachtig schrijven, sierlijk en bezwerend. Haar taal kolkt van poëzie en schrijfplezier, zo aanstekelijk dat je dit bekoorlijk bizarre boek na de laatste pagina meteen weer openslaat bij het begin.

12/07/2022

De Duitse regisseur Werner Herzog kroop in zijn pen en schreef met ‘Het schemeren van de wereld’ het ontluisterende verhaal van Hiroo Onoda, de Japanse soldaat aan wie het einde van WOII voorbijging en die zich dertig jaar lang verschool in de Filipijnse jungle.

Herzog ontmoette Onoda een aantal keren aan het eind van de jaren negentig. Op basis van hun gesprekken schreef hij dit indringende boek dat balanceert tussen novelle en documentaire. Hij schetst het portret van een man die zich in een haast surreëel extreme situatie bevindt. Het is een thema dat in heel zijn oeuvre terugkeert: de fascinatie voor de outsider die buiten de maatschappij valt, die niet door de wereld wordt begrepen en in zijn eentje over een zelf gebaand pad verder trekt. Wat doet dat met een mens? Als je van alles en iedereen bent losgezongen, hoe onderscheid je waarheid dan nog van droom?

In zijn doeltreffend spaarzame proza slaagt Herzog erin je een glimp te tonen van het onbevattelijke: ‘een vormloze tijd van slaapwandelen, hoewel alles echt is, direct, tastbaar, gruwelijk en onherroepelijk in zijn presens – de jungle, het moeras, de bloedzuigers, de muskieten, het gekras van vogels, de dorst, het jeuken van de huid.’ Hoe in de vergetelheid van de jungle ieder besef van tijd verdampt. ‘Een nachtvogel krast en een heel jaar is verstreken. Een druppel water op een groeiend blad aan een tros bananen vangt even een zonnestraal op, en weer is er een jaar verstreken.’

Herzog schreef een broeierig boek waarin hij Onoda’s spookachtige leven in de jungle, schemerend tussen droom en werkelijkheid, weet te vangen als een koortsig visioen. Met een minimum aan woorden brouwt hij krachtige, bedwelmende beelden en gaat hij op zoek naar het punt waar waanzin en heldendom elkaar raken.

12/07/2022

Met ‘Manosque’ schreef de Franse auteur Jean Giono (1884 – 1970) een adembenemend mooie liefdesverklaring aan de Provence. Een zoektocht naar de ziel van zijn geboortegrond. ‘Ze is mijn vlees, deze aarde die rood is van tijm; de takken hebben mijn huid opengehaald, ik zit onder het loof, en nu ben ik als een kleine hagedis, helemaal gekapseisd met mijn grote onstuimige hart.’

Het is een eigenaardig en betoverend boek. Als er al sprake is van iets als een intrige, dan neemt die de vorm aan van een wandeling. Een omtrekkende zwerftocht waarbij Giono je doorheen de dorpen, de heuvels en de seizoenen loodst. Hij laat de mensen aan het woord die deze streek bewonen, de herders en boeren, smeden en mandenvlechters, schoenmakers en cafébazen. Hij vertelt over de waterputten, de lucht die smaakt naar vlinders, de zaden die in de heuvels liggen te wachten, de weidse, winderige vlakte. Giono schildert geen bucolische taferelen. Hij legt het oeroude, meedogenloze karakter en de onmenselijke schoonheid bloot van een land dat zich niet laat temmen. Een mythisch land dat leeft en voelt en dat zijn eigen wetten stelt.

Al in zijn prachtige debuut Heuvel, over de inwoners van een piepklein gehucht die bezeten zijn door het idee dat de heuvel waarop ze wonen zich tegen hen heeft gekeerd, thematiseerde hij dat ontembare en eigenzinnige van het land. Bij Giono komt alles tot leven. Bezield door een heidens pantheïsme krijgt alles een eigen stem. De bomen en de kruiden, de stenen en de bronnen, de dieren en de wind. ‘We horen het zingen van dat alles. De wereld zingt met haar mooie lage stem.’

Giono schrijft in een lijfelijke, sensuele taal. Je hoort er echo’s van Homeros en Ovidius in, maar ook de vitalistische energie van Walt Whitman. Die bruisende levenskracht vibreert ook in Kiki Coumans’ vertaling. Ze doet Giono’s poëtische, gespierde taal alle eer aan en maakt van dit boek een genot om lezen.

12/07/2022

Julian Barnes’ Elizabeth Finch leest als een viering van het onafhankelijke, compromisloze denken. De verhaallijn is vrij minimaal en voor de psychologische diepgang van de personages hoef je dit boek ook niet te lezen. Barnes biedt je iets anders: zwenkend tussen roman en essay serveert hij een knap staaltje cultuurfilosofie. Hij wijst ons op de complexiteit van de geschiedenis, en hoe die door de mens stelselmatig wordt gekortwiekt in een poging het heden naar zijn hand te zetten. Voor de oplettende lezer schuilt daar een niet mis te verstane kritiek op onze huidige tijd in.

Meer: kijk hier het boek in

04/05/2022

Louise Glück componeert haar gedichten alsof het kortverhalen zijn. In ‘Winterrecepten voor het collectief’ - haar eerste bundel sinds ze in 2020 de Nobelprijs won - nodigt ze je uit in een raadselachtige, moeilijk te peilen ruimte. Een wereld waar sneeuw valt en de wetten van een bevroren seizoen gelden. Sterren flonkeren tussen de takken, dennenbomen werpen hun schaduw. Er heerst iets onheilspellends en toch kan je er ook warmte en geborgenheid vinden, als kleine verrassingen die tussen de regels verstopt zitten.

Haar vrije verzen balanceren tussen heldere precisie en schijnbaar nonchalant parlando, ze klinken informeel en toch zijn ze met de grootst mogelijke nauwkeurigheid in elkaar gezet. Radna Fabias weet dat evenwicht perfect te bewaren. Haar vertaling leest vlot en ongedwongen, en tegelijk valt op hoe secuur er aan de taal is geveild.

Glücks poëzie is intiem en reflectief maar nooit sentimenteel. Wanneer ze haar kwetsbaarheid toont, doet ze dat niet voor jou, de lezer, maar voor zichzelf: de dichter die zich een voorzichtige mildheid aanmeet om de confrontatie te verzachten met een leven dat naar zijn einde loopt. Ieder gedicht handelt op zijn eigen manier over vergankelijkheid maar tegelijk wordt benadrukt dat ook vergankelijkheid een illusie is waar we ons niet door mogen laten misleiden. ‘Alles is verandering, zei hij, en alles is verbonden. / Ook komt alles terug, maar wat terugkomt is niet / wat heenging.’

Verlies en metamorfose zijn de thema’s die de gedichten in deze bundel overspannen en samenhouden. De onvermijdelijkheid van verlies naarmate het leven vordert, en de weerspannigheid van het leven dat zich telkens opnieuw aanpast. Of hoe verlies dwingt tot transformatie.

Meer:
- 2020: Nobel Prize Literature

04/05/2022

‘De laatste zomer’ van Lydia Millet is een meedogenloos staaltje klimaatfictie. Een apocalyptische storm teistert de V.S. Terwijl hun ouders zich vergrijpen aan elkaar en aan de drankenkast, vertrekt een groep jongeren op een odyssee door het verwoeste binnenland. Millet is helder in haar boodschap: de ecologische knoeiboel van vorige generaties zal door de huidige generatie jongeren moeten worden opgeruimd. En de kwaadheid daaromtrent is volstrekt legitiem. Om ons te hoeden voor de catastrofe die er zit aan te komen, is een radicale verandering van leven en denken nodig. En die kentering kan er alleen komen in de vorm van een nieuwe, bewuste en geëngageerde garde van jonge mensen. De aantrekkingskracht van deze roman zit in de donkere humor die van de pagina’s druipt, de strakke, afgemeten zinnen die het verhaal met een rotvaart voortstuwen. ‘De laatste zomer’ is het verbijsterende verslag van een wereld die ten onder gaat, en die we voorlopig nog de onze noemen.

08/03/2022

In ‘Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost’ laat Donald Niedekker een stem ontdooien die eeuwenlang onder het poolijs heeft liggen sluimeren. Een dichter die meer dan vierhonderd jaar geleden op Nova Zembla werd begraven, wordt weer wakker en zingt vanuit zijn ijzige tombe een vitaal levensbericht. In verrukkelijke zinnen roept Niedekker het nieuwsgierige, onderzoekende en onverzadigbare karakter van de zestiende eeuw tot leven. Een eeuw van wetenschappers en avonturiers, van cartografen en ontdekkingsreizigers. De eeuw waarin het geloof in de rede ontwaakt en de mens de doctrines van zich afschudt. ‘Wij leefden in de lente van de nieuw te ontdekken wereld,’ jubelt de dichter. Niedekker is het soort schrijver die weet hoe je een wetenschappelijk traktaat kan laten klinken als een sprookje. Dit boek kabbelt niet braaf binnen de conventionele oevers van de roman. Het spoelt er royaal overheen en verkent andere terreinen. Het brengt de verbeelding in een stroomversnelling, wakkert het verlangen aan naar onbekende horizonten en onontgonnen gebied.

08/03/2022

Bernke Klein Zandvoort schrijft het soort poëzie waar je voortdurend naar wil terugkeren om er even of wat langer in te vertoeven. Het voelt als thuiskomen in een land waar je nog nooit bent geweest. De dingen zijn er vreemd en toch vertrouwd, nieuw en eeuwenoud, blinkend in een diffuus licht. Ze opent landschappen die ‘in alle richtingen blijven ontstaan’ en wijst je op het kleine, het fonkelende en onverwachte dat zich ophoudt aan de rand van je blikveld. ‘Veldwerk’ is een bundel sprankelende gedichten, geënt op onze wereld van vandaag en diep tastend in de menselijke ziel.

15/02/2022

‘Homo Poëticus’ toont de veelzijdigheid van Danilo Kis, zowel een verfijnde intellectueel als een vrolijke bon vivant. Van mijmerende observaties en poëticale ontboezemingen tot bijtende polemieken en intieme inkijkjes in een zwervende ziel.

15/02/2022

"In de 'Verzamelde verhalen' van Ingeborg Bachmann is een virtuoze auteur aan het woord die schrijft op het scherp van de snee. ...Bachmann schrijft met zoveel inzicht in de menselijke conditie dat het pijn doet. Haar verhalen zijn weerbarstig, stoutmoedig en virtuoos. Het moet een helse klus zijn geweest om Bachmanns fijnzinnige en genuanceerde taal om te zetten naar het Nederlands, maar vertaler Paul Beers deed het met verve." (volledige recensie van Jan is verschenen in De Tijd)

20/10/2021

In de zomer van 2015 begon de Britse journaliste Sophy Roberts aan een zoektocht die haar gedurende de komende jaren kriskras door de uitgestrektheid van Siberië zou leiden. Haar doel: een piano vinden voor de briljante pianiste Odgerel Sampilnorov. Her en der verspreid in het onmetelijke land vindt ze piano's van allerlei allooi: niet alleen bescheiden buffetpiano's van Sovjetmakkelij maar ook indrukwekkende Steinways die daar op de meest bizarre manieren verzeild zijn geraakt. Per slee, paardenkoets, boot, of vastgebonden op het dak van een treinwagon, meegereisd met ballingen, kolonisten en avonturiers. Met 'De verdwenen piano's van Siberië' schreef Sophy Roberts zowel een adembenemende cultuurgeschiedenis als een lyrisch reisverslag doorheen een van de meest onherbergzame gebieden ter wereld. De charme van dit boek schuilt in de manier waarop Roberts zich verzoent met de onvoorspelbaarheid van haar queeste. De ene ontmoeting leidt tot de andere, iedere nieuwe ontdekking opent een brede waaier aan verhalen en anekdotes. Het is de veelheid van details, geschiedenissen en illustere figuren die dit boek zo verslavend maakt. Roberts leert je dat Siberië groter, betoverender en oneindig veel complexer is dan de clichés willen doen geloven. En ze laat je beseffen hoe onontbeerlijk muziek is, 'als een vriend in nood', om ontbering en eenzaamheid te doorstaan en de mens in jezelf te bewaren.

02/04/2021

'De geheugenpolitie' werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1994, maar na het verschijnen van de Engelse vertaling in 2019 werd het boek plots een internationale hit. Het vertelt over een geheimzinnig eiland waar de dingen een voor een verdwijnen en vergeten raken, en waar een sinistere eenheid van ordetroepen erover waakt dat ieder verdwenen object tot het laatste spoortje wordt uitgewist. De lijntjes naar het schrikbewind van de fascisten of de sovjets zijn snel getrokken, maar een eenzijdige vergelijking met Mao's China, Stalins Rusland of Hitlers Nazi-Duitsland gaat niet op. Ogawa schrijft niet over specifieke regimes maar over de menselijke conditie binnen systemen waarin individualiteit en persoonlijkheid verdampen. Ze herinnert ons aan al die mensen die doorheen de geschiedenis gedwongen werden om hun bezittingen, namen, talen en tradities op te geven alvorens ze zelf werden uitgewist. Wat begint als een duister sprookje krijgt al snel de allure van een complexe allegorie over totalitarisme en kwijnende menselijkheid. En de reikwijdte ervan gaat zelfs veel breder. De politieke dimensie is slechts een van de vele. Je kan er evengoed een diepzinnige meditatie over de dood in lezen. Over de pijn van het afscheid nemen, het langzaam loslaten van de wereld en het leven, het stille verzet tegen een onontkoombare lotsbestemming, en uiteindelijk de aanvaarding van het einde. 'De geheugenpolitie' is een boek dat zich niet makkelijk laat wegleggen. Er schuilt een dwingende aantrekkingskracht in het onherroepelijke wegkwijnen van het eiland en het weemoedige relaas van de verteller. Ondanks de dystopische ondertonen is dit geen flitsende sciencefiction thriller, maar een zachtmoedig boek over mensen die onvoorwaardelijk voor elkaar zorgen en zich vastklampen aan het leven.

02/04/2021

Onetti (1909 - 1994) rekende deze dunne roman zelf tot zijn beste werk: het raadselachtige, verstoorde portret van een man die zich laat opnemen in een sanatorium. De schrijver speelt een sluw en delicaat spel met zijn lezer. Alle informatie die je krijgt ontstaat in de dagdromen van een nieuwsgierige, glurende buitenstaander. Je deint mee op de stuwende cadans van zijn steeds verder golvende verzinsels. Tegen beter weten in word je zijn medeplichtige, laat je jezelf inwikkelen in een net van leugens en fantasie. En net dat is de overrompelende kracht van Onetti's vertelkunst: je loopt er met open ogen in, geïmponeerd door de rijke taal en de complexe, uitwaaierende zinnen die je steeds verder het labyrint in lokken.

18/02/2021

Wat als alle technologie het plots laat afweten, geen telefoon het nog doet, geen lift nog op en neer gaat? Don DeLillo's nieuwe roman is geen doorsnee dystopie maar een filosofische verkenning van wat er gebeurt wanneer de mens ieder houvast verliest. Het gaat hem niet om het doemdenken en de rampscenario's. DeLillo gaat op zoek naar de kanteling, het moment waarop het besef indaalt dat niets nog is als voorheen, en de verlammende stilte die daar op volgt. Een knappe, sobere roman die tast naar de essentie van de mens in de eenentwintigste eeuw.

18/02/2021

Ieder jaar wordt hij getipt voor de Nobelprijs en toch is zijn naam zo goed als onbekend. Gerald Murnane is een reus in het verborgene. Hij leeft afgezonderd in de uitgestrektheid van het Australische binnenland, waar hij zijn tijd verdeelt tussen boeken schrijven en achter de toog staan. Zijn proza is complex en uiterst verfijnd, vol van mysterieuze betekenissen. Er is amper werk van hem vertaald naar het Nederlands, dus als er iets nieuws verschijnt is dat iets om naar uit te kijken. 'Grensgebieden' is een verkenning van het geheugen, hoe de werkelijkheid door herinneringen wordt gefilterd. Een meditatie over landschappen, religie en gekleurd glas.

18/02/2021

In 'Langs de rivier' neemt de Duitse schrijfster Esther Kinsky u mee op wandel naar de waterkant. Op de oevers van de River Lea, aan de rand van Londen, waar zwanen en kraaien de scepter zwaaien over een verwilderd polderland, laat Kinsky haar gedachten de vrije loop. Mijmeringen, herinneringen en fantasie worden laag na laag over elkaar heen gedrapeerd, tot er niet langer een onderscheid is. Kinsky slaagt er moeiteloos in de meest delicate stemmingen tot leven te roepen, sferen die je herkent en waarvan je niet wist dat ze in woorden gevat konden worden. Ze creëert beelden die je zou willen absorberen en componeert zinnen waar je lange tijd in rond wil blijven zwerven. Een prachtige 'slow read' voor lezers die graag de tijd nemen om te savoureren en te herlezen.

18/02/2021

In eigen land wordt Yuko Tsushima tot de krans van literaire grootheden gereken, maar hier bij ons heeft ze nog vele zieltjes te winnen. Met 'Domein van licht' werd alvast een glanzend pareltje opgevist. Tsushima werpt licht tot in de meest verborgen kieren van het leven van een jonge vrouw die met haar tweejarige dochtertje alleen gaat wonen. Ze schildert het portret van een toegewijde maar imperfecte moeder die dapper voor zichzelf een vrijplaats verovert en kracht vindt in haar zelfstandigheid. Het boek put zijn kracht uit de weigering om ironisch te zijn. Tsushima vertelt met een standvastige oprechtheid en dat vertaalt zich ook naar het ongekunstelde van haar zinnen. Ze zijn eenvoudig, op het karige af, en net daarom ook zo weergaloos ontroerend

08/01/2021

Begin dit jaar werd 'Austerlitz' door De Groene Amsterdammer verkozen tot beste boek van onze jonge 21ste eeuw. En omdat we het daar roerend mee eens zijn, brengen we dit melancholische meesterwerk graag nog eens onder uw aandacht. Sebald is de wandelaar-schrijver, de dolende dichter die zijn boeken geen romans noemde maar 'prozateksten van onbepaalde vorm'. En hoe bescheiden dat ook klinkt, Sebald schreef grootse literatuur: vrij, associatief, mijmerend en toch strak geritmeerd. Zowel zakelijk als zangerig, observerend en diep wroetend in mens en maatschappij. Beter dan Susan Sontag krijgen we het niet gezegd: 'Is literary greatness still possible? (...) One of the few answers available is the work of W.G. Sebald.'

08/01/2021

In het overrompelende 'De jaren' vat Annie Ernaux het verhaal van haar leven, van een generatie, en van een wereld in continue verandering. Haar oeuvre zweeft tussen sociologie, geschiedschrijving en memoire, spant draden tussen het persoonlijke en het politieke, het particuliere en het universele. In 'De jaren' verfijnt ze dit procedé tot het uiterste. Ze kijkt in zichzelf om er de wereld terug te vinden, en ze denkt na over de wereld om zichzelf beter te begrijpen. Dit is zowel het intieme relaas van haar eigen leven als de beschouwing van een tijdvak, een seismogram van wat leeft en beweegt in het Frankrijk van 1940 tot nu.

26/11/2020

Exact vijftig jaar geleden, in oktober 1970, verscheen 'Crow, From the Life and Songs of the Crow'. Met die duistere dichtbundel liet Ted Hughes (1930 - 1998) de Britse poëzie op haar grondvesten daveren. Nu is er eindelijk ook een Nederlandse vertaling van deze verrukkelijke nachtmerrie. Ze zijn wreed en ondoorgrondelijk. Speels en direct als een kindersprookje, maar van een blinde, bloederige gruwel. De gedichten in 'Kraai' ademen een onverholen terreur. Hughes schreef ze enkele jaren na de zelfmoord van zijn eerste echtgenote Sylvia Plath in 1963. In een ongekende explosie van creativiteit doemde het personage van Kraai op, een zwartgevederde onverlaat die zich met gestrekte vleugels in een reeks huiveringwekkende beproevingen stort. Zwartverkoolde verzen zijn het, van een dichter met een geblakerde ziel.

26/11/2020

In 'Dingen die ik niet wil weten' reflecteert de Britse schrijfster Deborah Levy op haar eigen schrijverschap. Het is een fascinerend essay over hoe moeilijk het soms is om je eigen stem te laten horen. Schrijven als verzet tegen het zwijgen. Zonder het zo nadrukkelijk te benoemen, toont Levy waarom in haar boeken het politieke en het persoonlijke zo innig met elkaar verweven zijn. 'Dingen die ik niet wil weten' is een boek dat buiten de oevers van het essay treedt en dat even grillig, dromerig en gelaagd is als Levy's beste romans.

26/11/2020

Van de zwoel dampende berglandschappen van Guatemala tot de bevroren straten van de Poolse stad Lodz, Eduardo Halfon reist in zijn verhalenbundel 'Duel' de halve wereld af. De verhalen vinden hun oorsprong in zijn zoektocht naar zowel zijn Joodse als zijn Guatemalteekse identiteit. Wat die verschillende wortels precies voor hem betekenen, hoe ze hem hebben gevormd en welke geheimen er liggen te gisten in zijn familiegeschiedenis. Er hangt iets heel avontuurlijks over deze bundel. Je weet nooit wat je te wachten staat. Halfon puzzelt zijn verhalen in elkaar alsof het mozaïeken zijn, soepel schakelend tussen ernst en frivoliteit, intimiteit en abstractie, zachtmoedige overpeinzingen en bikkelharde realiteit. Een knap staaltje van verfijnde vertelkunsten.

08/10/2020

Het voelt een beetje alsof je op de oever van een groot meer staat. Je weet dat je er heel diep in zal duiken en dat het lang zal duren voor je de overkant bereikt, maar de eerste stappen in het water jagen meteen een tintelend verlangen door je heen. Uwe Johnsons 1600 pagina's tellende magnum opus laat zich niet lichtvaardig openslaan, maar al op de eerste bladzijden ben je verknocht. Dit is een roman met een enorme reikwijdte, overweldigend door de veelheid aan thema's en historische gebeurtenissen, verslavend door de fijnmazigheid van de details en talige spitsvondigheden. Alles leeft in dit boek, van de vele eigenzinnige figuren tot de sfeervolle beschrijvingen van een groots en ondoorgrondelijk New York. Marc Hoogma, de man die het aandurfde om dit oceanische boek te vertalen, leverde een elegante tekst waarin zowel de steelse humor en milde ironie, als Johnsons melodieuze, schijnbaar moeiteloos precieze zinnen tot hun recht komen. Het lijkt een gigantische opgave om aan deze mastodont te beginnen, maar laat u daar niet door afschrikken. Van zodra het uit is, ga je dit boek hartstochtelijk missen.

08/10/2020

Antonio Moresco schreef met 'Het lichtje in de verte' een literaire fabel met metafyische accenten. Over het onverzadigbare verlangen om de wereld te doorgronden, en over de verterende twijfel of alle kommer en kwel van dit bestaan wel ergens een tegengewicht in vindt. Een antwoord zal je in dit boek niet ontdekken, en toch lijkt het voortdurend binnen handbereik. Alsof je maar goed genoeg moet kijken om te zien hoe het geheim wordt onthuld. Met een minimum aan elementen bouwt Moresco een verhaal dat pulseert van de betekenissen. Hij toont de wereld en het leven in hun vreemdheid en fundamentele onkenbaarheid. Maar tegelijk opent hij een rijkdom aan mogelijke interpretaties. Een boek dat zich laat lezen als een landschap. Iedereen ervaart de raadselachtige schoonheid ervan op zijn eigen manier, legt er zelf een samenhang in bloot, en vindt er een andere, geheel eigen ontroering in.

08/10/2020

Calligarich toont Rome van haar bekoorlijkste kant, maar ook van haar wreedste. Te midden van de weelderige, afbrokkelende schoonheid verliezen mensen de grip op hun eigen leven. Ten prooi aan verveling en decadentie cultiveren de Romeinen hun ijdelheid. In zijn fraaie, heldere zinnen klinken zowel spot als sympathie. Net als Fellini in 'La Dolce Vita' doorprikt hij genadeloos de vanitas van de jetset en richt hij er tegelijk een feestelijk monument voor op. Dat doet hij met zo'n scherp gevoel voor humor en zo veel inzicht in de diepste krochten van de menselijke ziel dat je dit boek onmogelijk kunt wegleggen. Je wil mee op pad met Leo, iedere nacht opnieuw, om je telkens weer te laven aan dat onmogelijke delirium dat even afstotelijk als onweerstaanbaar is.

31/08/2020

Op 27 augustus was het exact 70 jaar geleden dat Cesare Pavese zichzelf het leven benam in een hotelkamer in Turijn. Hij was een van de belangrijkste Europese schrijvers van de twintigste eeuw, een eenzaat en een dromer, een piekeraar en een genereus kunstenaar. Het meeste van zijn werk is in het Nederlands al lang niet meer verkrijgbaar. Gelukkig is er nog deze bundel van drie prachtige novelles, vol van broeierige twijfels en verborgen hunkeringen.

31/08/2020

Een handjevol boeren in de Provence raakt ervan overtuigd dat de heuvel waarop ze wonen zich tegen hen heeft gekeerd. Dus rijst de vraag: hoe tem je een heuvel? Giono schreef in 1929 een sprookjesachtige novelle over de worsteling tussen mens en natuur, even duister als grappig, gegoten in een zwoele, fysieke taal. Een van de beste boeken die ik dit jaar las.

31/08/2020

Ditlevsen schetst in haar memoires een niets ontziend beeld van de wereld waarin ze opgroeide en als meisje amper kansen kreeg. Ze hanteert daarvoor een taal die zich verzet tegen de somberte. Een taal die blinkt en klatert, waarin de meest alledaagse woorden beginnen te glinsteren en zwanger zijn van onverwachte betekenissen. Poëzie als instinctieve verdediging tegen een grimmige werkelijkheid. Eenvoudig en zangerig als een kinderliedje, maar onderhuids broeiend en opgejaagd door een rusteloze melancholie.

30/08/2020

Denis Johnson lees je om zijn prachtige stijl, de complexe gevoeligheden van zijn personages en de veelheid aan ideeën en betekenissen die onder een schijnbaar eenvoudig verhaal verborgen zitten. 'De naam van de wereld' gaat over rouw zonder zwaarmoedig te zijn. Een strak gecomponeerde roman die toch losjes alle richtingen lijkt op te waaien.

14/07/2020

Geen pijn zo groot als die van het beminnen zonder zelf bemind te worden. In haar tweede worp geeft McCullers een stem aan mannen vrouwen die alleen zijn, die zich vervreemd voelen van iedereen en nog het meest van zichzelf. Mensen die geen raad weten met wat in hen pruttelt en ten prooi vallen aan oncontroleerbare stemmingen. De grote kunst zit erin dat ze die stemmen vangt in beenhard proza, maar haar boek niettemin laat baden in een gloedvolle empathie.

14/07/2020

Een van de literaire parels van 2019 was 'Republiek van licht', een korte maar adembenemende roman waarin Barba duchtig aan het rammelen gaat met concepten als onschuld en wraak. In 'Kleine handen' volgt hij een meisje dat na de dood van haar ouders in een weeshuis belandt en samen met de andere weeskinderen in een meedogenloos spel verwikkeld raakt. Over tederheid en terreur, en de ontstellende kwetsbaarheid van het kind in ons.

14/07/2020

Dit intens coming-of-age-verhaal (echt iets voor fijnproevers) verscheen bij de kleine uitgeverij Koppernik, die ons al vaker verraste. De vijftienjarige hoofdpersoon gaat samen met haar afstandelijke, financieel geruïneerde, maar toch geliefde vader, Johannes, op een cruise naar Griekenland aan boord van de Proleterka. Vanuit een vreemd, telescopisch perspectief, verteld vanaf de dag dat ze plotseling besluit dat ze de as van haar vader wil ontvangen, blikt ze terug op haar jeugd. Haar hertrouwde moeder, koud en ver weg, stond de vader slechts sporadisch toe haar te komen bezoeken, terwijl ze weggestopt zat bij familieleden of op een kostschool voor meisjes. Aan boord van de Proleterka doet ze voor het eerst van haar leven ervaring op met het andere deel van de wereld, het mannelijke deel. Zelfverzekerd beschrijft ze zowel haar afspraakjes als hoe ze haar vader vrijwel totaal negeert. SS Proleterka is een genadeloos onderzoek naar afstand, schroom en wrok.

14/07/2020

Een boek dat u alleen kan smaken als u zich er totaal aan overgeeft. Het snijdt diep, maar strijkt over elke wonde een balsemende zalf.. Jón Kalman Stefánsson, auteur van onder meer ‘Zomerlicht, en dan komt de nacht’, schreef met ‘Het verhaal van Ásta’ een meesterwerk over liefde en sensualiteit. ‘Het verhaal van Ásta’ is een aangrijpend verhaal over het onvermogen om lief te hebben. Een prachtige en zinnelijke roman over het leven dat altijd anders verloopt dan we hoopten, en onze eindeloze zoektocht naar geluk. Stavanger, Noorwegen.

14/07/2020

De Britse auteur Deborah Levy speelt een delicaat spel met herinnering en verbeelding, met heden en verleden in haar nieuwe roman ‘De man die alles zag’. De lezer in verwarring brengen verheft ze tot een literaire kunstvorm

14/07/2020

Hoewel hij schrijft over een wereld die zichzelf heeft overgeleverd aan vernietiging, wanhoop en brutaal geweld herinnert Remarque ons voortdurend aan liefde, levenslust en schoonheid. 'Wonderlijk dat men sterven kan terwijl men liefheeft', klinkt het. Zelfs op de rand van de catastrophe zijn mensen nog in staat om geluk te vinden en van elkaar te houden, genereus en hartstochtelijk.

14/07/2020

Jan is bijzonder verheugd dat Een glas woede van de Braziliaanse schrijver Raduan Nassar nu ook in het Nederlands verschenen is, nadat de auteur vorig jaar de Camõesprijs won. 'Literatuur was zelden zo krachtig: een verhaal als een gloeiend stuk houtskool.'

14/07/2020

Het boek met de mooiste openingszin ooit wordt vijftig jaar en dat verdient een luxueuze heruitgave. Een boek vol dromen, raadsels en wonderen, dat het perfecte evenwicht vindt tussen sprookje, familie-epos en politieke kroniek. Deze klassieker van het magisch-realisme laat zich lezen als een ode aan de menselijke verbeeldingskracht, stilistisch volmaakt en doordrongen van noodlottige tragiek en groots plezier.

14/07/2020

'Mijn vader was een computer en mijn moeder was een schrijfmachine', staat er in de eerste pagina's van 'Mijn documenten', een boek dat te lezen is als een roman of als elf korte verhalen die samen uit een digitale archiefmap van de schrijver komen. Met een heerlijk gevoel voor ironie, met de precisie van taal die we al van hem kennen, met humor en melancholie, lyriek en soms met woede, schrijft Zambra over een generatie die nog altijd naar zichzelf op zoek is.

14/07/2020

Drie twintigers. De exuberante, paradijselijke grootstad ligt aan hun voeten. Maar Rodolphe zit opgesloten in zijn hoofd, Jona wordt ingehaald door zijn kwalijke reputatie en Victoria wordt beteugeld door een cordon bezorgde vrienden. In deze pulserende mozaïek kruisen ze elkaar, in taxi, restaurant en discotheek, één zwoele zomernacht lang.

14/07/2020