Geschiedenis in woord en beeld
I want to point out to adults that there is a world of good material available to you now in comic form – in this medium - and learn to give it your support because the more you support it, the better the material will be as it comes out -Will Eisner
Wie ben ik?
Geboren in de woelige jaren 80 en afgestudeerd als sociaal cultureel werker met extra aandacht voor armoede en diversiteit. Vanaf de kindertijd werden alle stripboeken uit de collectie van mijn overgrootvader verslonden en bracht ik meerdere dagen door in de plaatselijke bibliotheken.Tot lang daarna deed ik een poging om de tekeningen van de illustratoren uit deze nostalgische periode te evenaren. Maar de passie voor het geschreven en getekende verhaal zet zich uiteindelijk om tot een carrièrewending richting de boekensector. Qua interesses ga ik ingrijpende geschiedkundige, politieke en sociologische thema’s niet uit de weg.
Wat drijft mij?
Boeken bieden in de eerste instantie educatie, hoop, ontspanning en troost. Het feit dat mensen vanaf de eerste Covid lockdown massaal de liefde voor het lezen terugvonden, toont des te meer aan waarom dit een essentiële dienstverlening blijft voor de samenleving.
Gedurende deze periode was er een samenwerking met boekhandel Kartonnen Dozen en De Groene Waterman alsook uitgeverij Epo, wat ik graag verderzet in een nieuwe uitdaging.
Wat raad ik aan?
Het genre beeldroman, vaak gericht naar een (jong)volwassen publiek, zal naast de Japanse manga mijn absolute favoriet blijven. De gemaakte selectie betreft 6 Graphic Novels die zich afspelen in een historische setting en grotendeels - als niet in zijn geheel - gebaseerd zijn op waargebeurde feiten en getuigenissen. Dit zijn boeken die naar mijn persoonlijke mening een meerwaarde bieden in de huidige lespakketten, alsook nieuwe inzichten bieden in misschien nog te ongekende gebeurtenissen in de moderne geschiedenis.
The Best We Could Do
Deze graphic novel vertelt het verhaal van de nasleep van de oorlog in Vietnam tot aan de migratie naar de VS. De familie Bui neemt je bij aanvang mee doorheen de vele jaren die hieraan voorafgaan. Een gezin gevormd door vader Bô en moeder Má. Bô die opgroeide in een overwegend armoedige gezinssituatie waarin geweld, leugens en bedrog niet geschuwd werden. Má die op haar beurt een kind van enige standing is en die zonder al te veel moeite afstudeerde aan een France privéschool.
Thi en haar jongere broer en oudere zussen groeien op in een omgeving waarin haar moeder overbeschermend streng is. Haar vader is een afstandelijke man die bij momenten zelfs kil overkomt. Thi, nu zelf moeder, blikt terug op haar eigen ervaringen als kind en zoekt naar wat haar ouders samenbracht en uiteindelijk uit elkaar dreef.
Doorheen het boek neemt Bui je mee in de vele gesprekken die ze heeft met haar ouders doorheen de jaren. Het sterkt de band tussen hen en biedt antwoorden op de strenge alsook afstandelijke opgroeisituatie. Bui zal uiteindelijk 14 jaar werken om deze memoires te bundelen met een zeer krachtig debuut als eindresultaat.
Bui ‘s boek is de weerspiegeling van een familiegeschiedenis voornamelijk gericht aan haar zoon. Hierbij stelt zij zich de vraag hoe hun verleden uiteindelijk een invloed zal hebben op hem. Een gevoelige zoektocht naar een bewogen verleden en de identiteit van eenieder.
De tekeningen zijn grotendeels vloeiende pennenstreken zwarte inkt, hier en daar opgevuld met aardetinten in aquarel. Het geheel geeft een sobere sfeer weer in een iets traditionelere Aziatische stijl.
The Best We Could Do is zonder meer een intiem levenswerk waar Thi Bui ons laat inkijken in haar leven en dat van haar familieleden. Ze maakt ons hiermee duidelijk dat wij allemaal een geschiedenis meedragen, maar niet geleid hoeven te worden hierdoor.
27,95 euro | 336p. | 2017 | Abrams Comicarts | Engels | Bestel het boek
The Boxer
Tijdens de deportatie van de Joden uit polen, belandt Harry in vernietigingskamp Auschwitz. Een kampbewaker ziet potentieel in de stevig gebouwde kerel en na training wordt hij als prijsbeest ingezet. Als bokser wordt hij verplicht wekelijks tot de dood te vechten met een uitgekozen tegenstander voor het entertainment van de SS.
Wanneer de geallieerden verder oprukken richting de kampen, wordt hij verplicht mee te lopen met de dodenmars, een manier voor de SS om alle sporen uit te wissen. Harry weet te ontsnappen en keert terug naar Polen waar hij het trieste lot van zijn naasten ontdekt. In een poging om zijn geliefde terug te vinden, reist hij naar de VS om daar een professionele bokscarrière op te bouwen. Uiteindelijk zal hij tegenover de beruchte en tot dan onverslagen Rocky Marciano komen te staan.
Kleist bracht onlangs met graphic novel Knock-out het levensverhaal van Emile Griffith naar buiten. Een zwarte homoseksuele man die het vaak erger te verduren had in het conservatieve VS van de jaren 60 dan in zijn vele kampen in de ring. Voorafgaand hieraan had Kleist zich al gewaagd aan een soortgelijk verhaal, deze van holocaustoverlevende Hertzko ‘Harry’ Haft.
De tekeningen zijn in sobere zwarte pennestreken in kalligrafiestijl, die enigszins aan deze van Will Eisner’s Contract with God doen denken.
The Boxer brengt een uitzonderlijke inkijk op het sadistische tijdverdrijf van de Nazi-bewakers in Auschwitz. Het doet denken aan het autobiografische relaas van pianiste Fania Fénelon. Zij schreef in de jaren ‘70 de autobiografie Sursis pour l’orchestre. Hierin vertelt zij over haar verplichte deelname aan het Mädchenorchester von Auschwitz, een vrouwenorkest samengesteld uit gevangenen van het concentratiekamp. Zij speelden in opdracht van de SS wekelijks een concert voor het plezier van de hogere officieren.
Eén ding is zeker: Harry geeft nooit op, welke beproevingen hij ook tegenkwam. Het is een verhaal van letterlijk vechten om te overleven en een drang om te blijven geloven in een betere toekomst. Een verhaal dat je ongetwijfeld tot tranen brengt.
18,95 euro | 200p. | 2014 | SelfMadeHero | Engels | Bestel het boek
Irmina
Midden jaren 30 reist Irmina naar het verre VS om een opleiding tot typiste te voltooien. Daar ontmoet ze de charismatische, zwarte Oxfordstudent Howard die haar onderdompelt in een wereld van literatuur, film en cultuur. Gelukzalige momenten worden afgewisseld met confrontaties met de xenofobische mentaliteit naar zwarte mensen toe, dewelke Irmina hevig afkeurt. De reacties van Irmina zorgen voor ergernis bij Howard, vermits hij hierdoor zijn studies in het gedrang ziet komen. Wanneer zij gedwongen terugkeert naar Duitsland wordt de harde werkelijkheid, die zij voorheen negeerde, duidelijk. Het fascisme slorpt langzaamaan ook Irmina op en zij ontpopt zich doorheen de jaren als een voorstander van het regime.
Hoe kon het dat de vrijgevochten Irmina zich uiteindelijk settelde in het comfort van een perfecte Nazivrouw? Waarom sprak de ooit zo rebelse Irmina zich nooit uit wanneer het geweld tegen de Joodse burgers aan elke hoek plaatsvond? Had zij de strijd al lang opgegeven, was ze te vaak teleurgesteld, waren er te weinig gelijkgestemden rondom haar? Of genoot ze diep binnenin wel van de vele voordelen die haar positie met zich meebracht?
Gebaseerd op de oude dagboeken van haar grootmoeder, tracht Yelin ons een antwoord te bieden over het waarom van het afdwalen van de gewone Duitse burger en de onverschilligheid jegens het alsmaar toenemende geweld.
De geschetste tekeningen ingekleurd met grove potloodlijnen creëren een sfeer van hoop die snel omslaat in grimmigheid. De grote tijdssprongen zorgen er soms voor dat het geheel wel eens verwarrend dreigt te worden. Desondanks is Irmina een boek dat je zeker niet onberoerd laat.
Over hoe het leven anders kon gaan, maar men vaak de verkeerde keuzes maakt. Keuzes waar in dit geval Irmina met een zwaar gemoed op terugkijkt en zichzelf tracht terug te vinden. Een uitstekend boek dat als aanvullend lesmateriaal kan dienen in het middelbaar onderwijs.
27,50 euro | 290p. | 2016 | Soul Food Comics | Nederlands | Bestel het boek
Goraẑde
Deze graphic novel begint bijna als een persoonlijk reisverslag van Joe, waarin de dagen bestaan uit allerlei ontmoetingen met de inwoners van het ooit zwaar belegerde dorp. Zij ontvangen hem zo feestelijk mogelijk en aanzien Joe als het ware als een ‘brenger van vrijheid’. De inwoners belagen hem met vragen over het onbereikbare VS en verzoekjes om voor hen items mee te brengen over de voor hun ontoegankelijke route. Een weg die nog maar recentelijk werd vrijgemaakt om de legervoertuigen doorgang te bieden. Mettertijd stellen zij zich voor hem open en getuigen ze over het dagelijkse geweld dat ieder van hen moest doorstaan.
Sacco zal er uiteindelijk 5 maanden doorbrengen, waarin hij een beeld probeert de schetsen van de gruwel die deze burgeroorlog met zich meebracht. Een dorp dat voorheen letterlijk afgesloten was voor de buitenwereld en helaas niet interessant genoeg leek voor de media die hun focus eerder legde op de stad Sarajevo. Goraẑde wordt tijdens de belegering op een gegeven moment door de VN zelfs als ‘veilig’ beschouwd. Dit terwijl de etnische zuivering in de omliggende gebieden gewoon verder ging en het dorp overspoeld werd door vluchtelingen. Uiteindelijk voeren de Serviërs een offensief tegen de Bosnische enclave waarbij bijna 700 mensen het leven lieten.
De verslaggeving van journalist/striptekenaar Sacco is bij de meeste onder ons al gekend door het met een American Book Award bekroonde Palestine. Waarmee hij de situatie op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook, begin jaren ’90 besprak.
De tekenstijl van Sacco is zoals grauw en hard, met grijze arceringen als enige inkleurmethode. De scenes zijn weinig verhullend en zo eerlijk mogelijk. Sacco gaat hierbij weinig uit de weg, ook niet zijn eigen tekortkomingen. Dit is geen boek voor de gevoelige lezer, maar dat is helaas geen enkel relaas dat zich in een conflictgebied afspeelt.
Dit boek toont aan dat de media vaak slechts een fractie toont van wat er werkelijk tijdens een conflict speelt. Alsook dat de UN vaak tekortschiet in zijn humanitaire acties in oorlogslanden.
24,90 euro | 227p. | 2011 | Uitgeverij Xtra | Nederlands | Bestel het boek
Persepolis
Na de afzetting van de Sjah in 1979 gaat de macht naar Ayatollah Khomeiny die de Islamitische Republiek sticht. Er volgt een golf van represailles waarin vrienden en buren elkaar verraden aan de garde. De regering verklaart op een gegeven moment de oorlog aan buurland Irak. Terwijl Marjane’s familie in het geheim hiertegen verzet biedt, rebelleert zij op haar eigen manier door te spijbelen en Westerse muziek te kopen op de zwarte markt. Marjane tracht zodoende te ontsnappen aan het opgelegde keurslijf. Maar wanneer dit uit de hand dreigt te lopen en zij meer en meer haar ongenoegen toont, sturen haar ouders haar uiteindelijk naar Oostenrijk om te studeren. Deze geheel nieuwe wereld zorgt voor een heuse cultuurshock bij de puberende Marjane en laat haar alsmaar meer afdwalen. Ze zal hier 4 jaar doorbrengen alvorens terug te keren naar haar moederland. Maar Marjane blijft het moeilijk hebben om zich aan de religieuze regels te houden. Helaas heeft vrijheid altijd een prijs en in het geval van Marjane en haar familie wordt deze duur betaald.
Enerzijds is het een relaas van de politieke situatie in Iran, anderzijds is het een coming-of-age verhaal van Marjane die opgroeit gedurende de Islamitische Revolutie. Satrapi‘s vaak humoristische kijk op zaken zorgt dat onverwachte wendingen van de dictatoriale realiteit des te harder aankomen.
Persepolis is ondertussen een standaard geworden onder de graphic novels en werd in reeds 24 vertalingen uitgegeven. Origineel geschreven in het jaar 2000 en meermaals herdrukt, werd het meesterwerk in 2007 eveneens gegoten in een prachtige animatie. Deze kreeg meerdere nominaties waaronder een Oscar, Golden Globe en BAFTA Award en won de juryprijs op het Filmfestival van Cannes.
Haar aparte manier van tekenen en overvloedig gebruik van zwart, is op zijn minst bijna poëtisch te noemen en doet terugdenken aan de Wajang, het oude Oosterse schimmenspel.
Persepolis blijft een must-read voor beginners in het genre en een parel voor de liefhebbers.
20,00 euro | 352p. | 2016 (9de druk) | Atlas Contact | Nederlands | Bestel het boek
Sporen van het toeval
46 dagen hield het Franse leger stand tegen het leger van Nazi-Duitsland. 3 jaar vochten de Spaanse rebellen op hun beurt tegen Franco en de fascisten alvorens hun nederlaag te erkennen zodra Franco steun krijgt van o.a. Hitler en Mussolini. Op zoek naar veiligere oorden in o.a. Frankrijk werden zij alsnog verbannen naar verre landen en werkkampen. Hun strijd tegen het fascisme leek hierdoor voorgoed voorbij. Op 18 juni 1940 zond Generaal de Gaulle vanuit Londen een oproep tot opstand uit. De Spanjaarden sluiten zich tot ieders verbazing massaal aan bij het Afrikaans bevrijdingsleger en worden mee ingezet om Parijs te bevrijden van de bezetter. Zij hopen zo dat ook hun Madrid van het fascisme zou verlost worden.
Men noemt dit de Spaanse Maus, al zou ik persoonlijk niet zo ver durven gaan. Toch heeft dit boek zeker wel een meerwaarde door het aandeel van bepaalde strijders zichtbaar te maken die voorheen gewist leken in onze geschiedenisboeken. De bevrijding van Europa bleek al te vaak, mede door het gros aan Hollywoodfilms, voornamelijk in handen van de Britten en de Amerikanen”
Roca bracht ons reeds Rimpels, een ontroerend portret van een Alzheimerpatiënt die stilaan de grip kwijtgeraakt met het hier en nu. Het boek was de inspiratie voor de animatie Arrugas en beide wonnen reeds meerdere prijzen. Deze maal schetst hij de ervaringen van zoveel moedige mannen, die weinig tot geen erkenning kregen voor hun heldhaftige daden, d.m.v. het samengesteld personage Miguel Ruiz.
De tekeningen zijn in de klassieke stripvorm met tekstballonnen gegoten, wat bij de meeste lezers welbekend is. Het wijkt daarentegen van de norm af door de overschakeling van zwart/wit voor de dialogen tussen Paco met Miguel en ingekleurde pagina’s voor de flashbacks naar de periode van 1939 tot 1944.
Sporen van toeval leert ons dat ook geschiedenis niet altijd door en voor de juiste mensen geschreven wordt. De echte helden in een oorlog blijven vaak achter in de schaduw. Een boek geschreven voor lezers met een grote interesse in historische events en de strategische kijk op WOII.
26,50 euro | 332p. | 2017 | Soul Food Comics | Nederlands | Bestel het boek
