De opstand tegen het westen en het nieuwe Azië 'Waarom haten ze ons, terwijl we toch zo aardig zijn ?” (George Bush na 9/11) Als je hier graag een antwoord wil op krijgen, lees dan het boek van de Indiase schrijver Pankaj Mishra. Het is een boeiende studie waarin de intellectuele reactie op het westers imperialisme grondig verkend wordt. De dominantie van het Westen heeft namelijk niet allen geleid tot grote geopolitieke uitdagingen, ook existentiële vragen over het verlies van de eigen identiteit en tradities zorgen nog steeds voor grote problemen. Pankaj Mishra heeft in zijn analyse gebruik gemaakt van drie denkers die een belangrijke weerspiegeling zijn van de manier waarop Aziatische samenlevingen gereageerd hebben op de opkomst en inmenging van de westerse moderniteit : Jamil al-Din-al Afghani, Liang Qichao en Rabindranath Tagore. Deze eerste moderne Aziaten stonden tevens aan het begin van het proces waarin de haat tegen het Westen en de westerse overheersing omgevormd wordt tot massale nationalistische bevrijdingsbewegingen. 'Op de ruïnes van het imperialisme' onthult het ware en niet erg fraaie gezicht van de westerse koloniale onderdrukking in Azië en verbindt tevens de huidige problemen met de onverzadigbare hebzucht waarin leugens en halve waarheden nog steeds onze kijk op de wereld vertroebelen. Pankaj Mishra verdient zeker een plekje naast Franz Fanon en Edward Saïd.

Door Katrien Merckx , 29/08/2020

Waarom wachten drukbezette mensen vaak tot het laatste moment om een deadline te halen? Waarom is armoede een vicieuze cirkel? Waarom is het moeilijk te blijven weerstaan aan dat koekje wanneer we op dieet zijn? Deze vragen lijken niets met elkaar te maken hebben, maar worden in dit boek op interessante wijze met elkaar verbonden. In 'Schaarste' bieden Harvard-econoom Sendhil Mullainathan en Princeton-psycholoog Eldar Shafir een baanbrekend nieuw perspectief op het menselijk gedrag. Aan de hand van verschillende experimenten tonen ze aan dat een gebrek aan tijd of geld ons denkpatroon en handelen beïnvloedt. Hun psychologie van de schaarste is gebaseerd op principes uit de gedragswetenschappen en de economie. De theorie wordt ondersteund door anekdotes en experimenten die in klare taal worden uitgelegd. Het is toegankelijk en bevattelijk en dus voor iedereen aan te raden.

Door Katrien Merckx , 29/08/2020

De teksten van Clara Zetkin in Fighting Fascism: how to struggle and how to win dateren al uit 1923, toen het fascisme nog hooguit in zijn kinderschoenen stond. Toch slaagt ze erin om het fascisme niet alleen te analyseren en te beschrijven, waarbij ze een klassenanalyse maakt die verder gaat dan de verschijningsvormen, maar ook strategieën aan te reiken om fascisme te bestrijden. Maar haar waarschuwende analyse geraakten in vergetelheid, tot Dimitrov ernaar teruggreep toen het fascisme zijn kinderschoenen inmiddels ontgroeid was, in het midden van de jaren dertig. In een tijd waar de vergelijking met de jaren dertig nogal snel gemaakt wordt, maakt dat alleen al haar teksten in dit boekje ook relevant voor vandaag.  

Door Karel Vissers , 29/08/2020

De Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie behoort tot de invloedrijkste hedendaagse Afrikaanse schrijfsters. Ze is spitant, welbespraakt en heeft gevoel voor humor. In haar romans en speeches verweeft ze haar persoonlijke ervaringen in een breder politiek en historisch kader. Thema’s zoals racisme, identiteit, migratie, feminisme en oorlog zijn nooit ver weg. Nu is er We should all be feminists, een vurig pamflet (gebaseerd op haar TedTalk) waarin Adichie het feminisme van de 21ste eeuw een nieuw gezicht geeft. Geen militantisme, geen nieuwe theorie maar een persoonlijk relaas dat aantoont hoe actueel feminisme vandaag nog is. Ze geeft voorbeelden van schaamteloze discriminatie, maar ook van de kleinere, alledaagse, vernederende gewoontes en denkpatronen. Adichie roept op tot een krachtige verandering van ons denken en doen: “Culture does not make people. People make culture. If it is true that the full humanity of women is not our culture, then we can and must make it our culture”. Hebt u na het lezen van dit kleinood zin in meer Adichie? Bekijk dan zeker ook eens The danger of a single story waarin ze waarschuwt voor een eenzijdige kijk op de zaken. Een vurig pleidooi tegen vooroordelen.

Door Katrien Merckx , 29/08/2020

Een bankencrisis, een verwoestende storm, een terroristische aanslag,... steeds staat de elite klaar om er gebruik van te maken om radicale beleidsveranderingen door te voeren in de nasleep van de shock: de schockdoctrine. Maatregelen die in "normale tijden" zeker protest zouden uitgelokt hebben. Naomi Klein blaast de mythe op dat de "vrije markt" voor "vije mensen" zorgt. Voorbeeld na voorbeeld onthult ze de gedachten, het geldspoor en de werkelijke macht achter de meest aangrijpende crises en oorlogen van de afgelopen jaar. Wie dit boek gelezen heeft, kan er niet meer naast kijken.

Door Katrien Merckx , 30/08/2020

Steeds hoger, steeds sneller, steeds gelukkiger. We zijn steeds op zoek naar het grootste geluk. Straffer nog, je eigen geluk maak je zelf. Maar voor Dirk De Wachter is het goed genoeg om gewoon te doen en bedachtzamer te leven. De Wachter zijn boodschap is niet nieuw maar daarom niet minder waardevol. Dit essay doet je stil staan bij wat er echt toe doet: zin, verbinding en engagement.

Door Katrien Merckx , 30/08/2020

Deze jonge Franse auteur beschrijft zijn jeugd in "Weg met Eddy Bellegeule" en "Ze hebben mijn vader vermoord". Hij groeit op in een arm arbeidersgezin in Picardië, gaat studeren in Parijs, ontdekt dat hij homo is. De kloof met zijn familie wordt steeds groter. Het verhaal is rauw, hard, wreed, het choqueert. En het breekt je hart, met zijn ongemeen sterke maatschappelijke dimensie.

Door Katrien Merckx , 30/08/2020

“Als je mensen buiten de wereld houdt door ze naïef te noemen, sterft hun manier van kijken vanzelf uit. En is zo bezien iemand naïef noemen niet veel gevaarlijker dan de naïviteit zelf?” Herinneringen, anekdotes, beschouwingen en vooral veel vragen over denken en zelf denken. Over het heersende discours en hoe het komt dat dat nu eenmaal zo dominant is en blijft. Over hoe we naar de dingen (aan)kijken om dan vast te stellen dat de maatschappelijke orde eigenlijk nét bepaalt hoe we ernaar kijken en handelen. Of dat is alvast wat ik ervan onthoud. Persoonlijk en ontwapenend geschreven. Mooi & Fris.

Door Katrien Merckx , 30/08/2020

“Ik hou van de hoop, die het tegenovergestelde is van de angst. De angst roept op tot passiviteit, lethargie, ze jaagt je bevend onder je bed. De hoop leert je op te staan en te zingen, misschien eerst nog schuchter zoals een zwaluw, maar van langsom vastberadener.” Dirk, wat een leven. Wat een overwinningen. Nu even heel stil.

Door Katrien Merckx , 30/08/2020

Vuile lakens, een hedendaagse visie op seksualiteit”: open en eerlijk, vrij en vrank, ernstig en luchtig, provocerend en beschouwend. Heerlijk! Geef dit aan uw vriendin, uw lief, uw jongvolwassen kinderen cadeau. Ja, het kan zelfs in het pakje van tante Jeanne. Een citaat om u te overtuigen: “Kennis komt uit vele hoeken. School, internet, vrienden, verdwaalde foldertjes in dokterskabinetten. Gretig grijp je naar die snippertjes kennis, je houdt ze bij, gebruikt ze. Zelden reflecteer je over welke feiten jouw kant op zijn gewaaid, welke weg ze hebben afgelegd. Maar wat je weet, en waarom, is niet neutraal”. Gewoon doen en lees het zeker ook eens!

Door Katrien Merckx , 30/08/2020

The Essential Feminist Reader, geredigeerd door Estelle B. Freedman, laat je kennis maken met een zeer divers scala aan femistische teksten van vroeger en nu. Denk je aan een feminist(e), de kans is groot dat ze(hij) er met een tekst in staat. Susan B. Anthony, Simone de Beauvoir, W.E.B. Du Bois, Hélène Cixous, Betty Friedan, Charlotte Perkins Gilman, Emma Goldman, The Guerrilla Girls, Ding Ling, Audre Lorde, John Stuart Mill, Christine de Pizan, Adrienne Rich, Margaret Sanger, Huda Shaarawi, Sojourner Truth, Mary Wollstonecraft en Virginia Woolf, ... om er maar enkele te noemen. Een geweldige introductie.

Door Katrien Merckx , 31/08/2020

Om de zoveel jaar neem ik dit boek nog eens vast. Een sterk pleidooi voor de terugkeer naar meer geesteswetenschappen en tegen de kortzichtige focus op enkel nuttige en economisch inzetbare vaardigheden. In het boek gefocust op het onderwijs maar in mijn ogen ook van toepassing op eigenzinnige boekhandels === “Een menselijke en menswaardige samenleving krijg je niet zomaar… Dat betekent dat mensen moeten kunnen onderzoeken, wegen, argumenteren en debatteren. Traditie of autoriteit mogen niet zomaar de doorslag geven. Ze hebben ook het vermogen nodig om bij alle verschillen de menselijkheid van andere personen te onderkennen en zich in anderen te kunnen verplaatsen…En ook oordeelsvorming is belangrijk, over politieke leiders, over wat er goed is voor de groep, de gemeenschap…” Een democratie heeft kritische, mondige burgers nodig. De geesteswetenschappen dragen daar volgens Martha Nussbaum aan bij. Voor hun aandacht voor taal, geschiedenis en filosofie zijn ze een voedingsbodem voor kritisch (na)denken, argumenteren en debatteren. Literatuur, drama, dans en beeldende kunst bevorderen een speelse creativiteit en nodigen ertoe uit je te verplaatsen in het leven van anderen en je te verwonderen.

Door Katrien Merckx , 31/08/2020

Howard Zinn is een van de invloedrijkste Amerikaanse geschiedkundigen. Een aantal jaren geleden heeft hij de alternatieve geschiedenis van Amerika neergepend. Hij vertelt het ontstaan van de VS vanuit het perspectief van de indianen, slaven, feministes, textielarbeiders, zwarte jongeren,....Heel leerrijk om uit ons witte dominante denkbeeld te stappen. En laat je niet afschrikken door de dikte van het boek: je kan het ook in stukjes lezen.

Door Katrien Merckx , 31/08/2020

Als dochter van arbeidersmigranten stond haar parcours op voorhand vast. Huisvrouw of poetsvrouw, op school gedoemd tot het watervalsysteem. Ze zou geen hoge ogen gooien. Het stond in de statistieken geschreven, zoals ze het zelf schrijft. Maar Rachida Aziz nam daar geen genoegen mee. Op school deed ze het goed, werd ontwerpster en onderneemster. Ondertussen kennen we haar als een vurige stem in het actuele debat. Recent schreef ze haar persoonlijk verhaal op in "Niemand zal hier slapen vannacht". Met een kritische blik kijkt ze naar de samenleving vandaag. Ze haalt het discours van de superioriteit van westerse waarden en normen grondig onderuit en houdt een vurig pleidooi tegen alle structureel onrecht, onrecht tegen migranten, holebi's, vrouwen, e.v.a. Aziz heeft een scherpe pen, stof genoeg voor een interessant boek.

Door Katrien Merckx , 31/08/2020

Ik was ondersteboven van “Ik zal de wereld nooit meer zien” van Ahmed Altan. Altan is de oprichter en hoofdredacteur van het Turkse dagblad Taraf. Na de mislukte staatsgreep in 2016 werd het blad verboden en werd Altan veroordeeld tot levenslang. Het boek is een hartverscheurend relaas over vrijheid, literatuur, tijd en gevangenschap waardoor alles in een ander daglicht komt te staan. Toen op een vroege ochtend in de zomer van 2016 werd aangebeld bij de Turkse journalist en schrijver Ahmet Altan wist hij meteen dat de politie voor de deur stond. Hij en zijn broer Mehmet werden gearresteerd in de nasleep van de mislukte staatsgreep in Turkije. De verdenking: verspreiding van verborgen boodschappen ter aanmoediging van de coupplegers. Begin 2018 werd Altan veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. De rest van zijn leven zal hij drieëntwintig uur per dag doorbrengen in eenzame opsluiting. In Ik zal de wereld nooit meer zien beschrijft Altan op urgente wijze de politieke situatie in Turkije en zijn leven in de gevangenis. Hij overstijgt daarmee zijn eigen tragedie en schrijft indrukwekkend over universele thema’s als vrijheid en het verloop van de tijd, die in een ander licht komen te staan als je weet dat je voor altijd opgesloten zit. Vanuit zijn cel kan Altan nog maar één ding doen: een verhaal vertellen dat zijn lezers niet meer loslaat. Ik zal de wereld nooit meer zien is een oprecht en belangrijk verhaal voor iedereen die gelooft in de kracht van het woord.

Door Katrien Merckx , 31/08/2020

"De meeste mensen deugen" van Rutger Bregman is een medicijn tegen cynisme en verslagenheid. Is de mens van nature slecht? Is onze beschaving niet meer dan een dun laagje, dat we van ons afschudden zodra we daar de kans toe krijgen? Integendeel, onze solidaire natuur blijkt veel dieper te zitten. Schaamteloze machtshonger en egoïsme blijken kenmerken van een kleine groep uitzonderingen en bovendien maatschappijgebonden. Tegenover de mythe dat de mens van nature een wolf zou zijn voor zijn medemens, wijst wetenschappelijk onderzoek volgens Bregman consequent in een andere richting: een optimistisch mensbeeld is niet naïef, maar realistisch. Een hoopgevend boek!

Door Karel Vissers , 31/08/2020

Lodge deconstrueert structureel racisme vlot, duidelijk en met enige humor. Een boek dat stemt tot nadenken en tot actie, want iedereen heeft een verantwoordelijkheid op te nemen in de antiracistische strijd. Racisme is ons probleem. Het gaat niet alleen om agressie, maar ook om subtiele vooroordelen die je overal tegenkomt. Wat betekent het om niet wit te zijn in een wereld waarin wit zijn als vanzelfsprekend wordt ervaren? Reni Eddo-Lodge gaat op zoek naar de historische oorzaken van racistische vooroordelen en toont aan hoe de ongelijkheid tussen wit en niet-wit in onze samenleving werkt. Racisme vind je in de politiek, op straat en in onze popcultuur. Het gaat lang niet alleen om de diepgewortelde angst voor massamigratie of een ranzige discussie over een zwarte James Bond. Discriminatie vind je ook terug bij welmenende, tolerante burgers. Om het structurele racisme tegen te gaan moeten we er ons allemaal bewust van worden, zegt Reni Eddo-Lodge. ======== In 2014, Reni Eddo-Lodge posted an impassioned piece online about her frustration with the way discussions of racism were being shut down by those who weren't affected by it. The post went viral, and responses from those desperate to speak up about their own, similar experiences flooded in. Galvanised, Eddo-Lodge decided to dive into the source of these feelings; the result is a searing exploration of what it means to be a person of colour in Britain today. From eradicated history to white privilege, the fallacy of 'meritocracy' to white-washed feminism, to the inextricable link between class and race, this is a timely, essential book by a vital new voice.

Door Hanne Staes , 31/08/2020

Weet u wat groen geneuzel is? Douche wat korter, doe het licht uit, scheid je afval. Allemaal groen geneuzel! Journalist Jaap Tielbeke van De Groene Amsterdammer schreef er een interessant boek over. Volgens Tielbeke zetten de oproepen die de consument moeten aanzetten om beter voor het milieu te zorgen, de ware verantwoordelijken buiten schot. We moeten onze pijlen richten op de grote vervuilende industrie en de politiek die maatregelen kan afdwingen. Het boek is ook een goede kennismaking met verschillende stromingen in de klimaatbeweging en veel auteurs. De boodschap van Tielbeke is hoopvoller dan de titel van zijn boek laat vermoeden, maar hij zegt wel waar het om draait en dat is noodzakelijk als we het tij willen keren.

Door Katrien Merckx sinds 1097 dagen

Een iets minder voor de hand liggend thema, maar al sinds de lessen van Manu Keirse op het Hoger instituut van Gezinswetenschappen trekt palliatieve zorg me wel aan. Als ik ooit moet herscholen, dan....Een gedachte over de verre toekomst die er misschien nooit van komt. Maar ook bij het rusthuis had ik eerder romantische gedachten. Ik hoor nog hoe ik als jongvolwassene die niets van ouder worden wist met mijn oma in gesprek ging: “samen stoelturnen en kerststukjes maken, een koffietje met de vriendinnen in de cafetaria, veel minder eenzaam dan alleen thuis”. Dit boek gaf me niet alleen een ander beeld over rusthuizen, het deed me stilstaan bij wat belangrijk is bij het ouder worden, over hoe we het leven de moeite waard kunnen maken als we oud en afhankelijk zijn, over leven met behoud van zelfgevoel en welke gesprekken we best allemaal ooit aangaan. Wat ben ik blij dat ik dit (nu al) gelezen heb. Een mooi en warm pleidooi voor een menselijke omgang en aanpak. Eentje waar ik heel veel aan gehad heb en zeker nog naar terug zal grijpen.

Door Katrien Merckx , 26/11/2020

Een boek waarnaar men kan terugkeren en altijd iets nieuws kan vinden. Zo een boek is Donau (1986), een historische en literaire reis waarin de befaamde schrijver en cultuurfilosooof, Claudio Magris, de lezer meeneemt op een tocht door een Europa dat niet langer meer bestaat . Laat je langzaam meestromen met de loop van deze machtige rivier, vanaf haar bron tot aan de Zwarte Zee en je wordt beloond met een waterval van opvallende gebeurtenissen, schitterende observaties, legendes en verhalen. Laat je onderdompelen in de veelvuldige identiteiten van 'Mitteleuropa', de verschillende culturen en beschavingen. Geniet van intrigerende landschappen, dorpen en steden die het schouwspel zijn geweest van grote historische, politieke gebeurtenissen. Je ontmoet er legendarische figuren, belangrijke schrijvers en denkers, gewone mensen van vroeger en nu met hun plaatselijke gewoonten en gebruiken... Maar tussen de regels door laat de dreiging van een verdwijnende wereld zich wel herhaaldelijk voelen: ‘In Boedapest denken ze zo intens aan de ondergang of aan de gevreesde en geconstateerde ondergang van Europa juist omdat Europa er nog is, omdat haar zon nog hoog boven de horizon staat en warmte geeft, maar tegelijk versluierd is door wolken en gordijnen die er gebiedend op wijzen dat het in een eindfase verkeert.’ 'Donau' is een bijzonder erudiet en veelzijdig boek dat vraagt om traag te worden gelezen. Meander vanuit je luie zetel rustig mee met deze prachtige rivier . Maak kleine uitstapjes of ga op één groot avontuur. Puur genieten!

Door Edith Aerts , 26/11/2020

‘Woorden kunnen nietige stukjes arsenicum zijn; ze worden ongemerkt ingeslikt en lijken geen uitwerking te hebben, maar na enige tijd is de gifwerking er toch' noteert de Duits-joodse schrijver en filoloog Victor Klemperer (1881-1960) in dit baanbrekend werk dat in 1947 werd gepubliceerd. Het is het een overweldigend persoonlijk document, een scherpzinnige en alledaagse weergave van het leven onder een fascistisch regime, een boek rijk aan impressies, geschreven door een liefhebber van taal en literatuur in een bijzonder vreselijke tijd en plaats. Als getuige maar ook als slachtoffer van de naziterreur schetst hij van binnenuit de effecten van het nationaal-socialisme op de taal en op de invloed die het taalgebruik heeft op het menselijk denken en handelen. Met bitterheid merkt hij hoe ook vroegere collega's aan de universiteit, redelijke en weldenkende mensen, worden meegesleept door het jargon: 'hoe is het mogelijk geweest dat ontwikkelde mensen zo'n verraad konden plegen aan elke vorm van beschaafdheid, cultuur en menselijkheid.' Toch beseft hij heel goed dat het sluipend gif ook zijn geest kan vertroebelen: ‘ooit zal de gedrukte leugen me overweldigen, als ze maar van alle kanten op me afkomt, als ze om me heen maar weinig, steeds minder en ten slotte helemaal geen weerwerk meer krijgt.’ LTI is een zeer goed leesbaar, noodzakelijk en tijdloos boek dat een buitengewoon interresant licht werpt op het gewicht van woorden in de politiek. Woorden brengen dingen teweeg, ten goede of ten kwade. Taal is nooit onschuldig. Denk aan de waarschuwende woorden van Merkel: 'Let op taalgebruik. Want taal is voorloper van het handelen. Eens de taal de verkeerde kant is opgegaan, gaat ook het handelen zeer snel de verkeerde kant op. En dan is ook het geweld niet meer veraf. Zorgzaam omgaan met taal is door de digitalisering en de sociale media niet bepaald eenvoudiger geworden. Toch moet men net daarom ook zeer voorzichtig omgaan met woorden. '

Door Edith Aerts , 08/01/2021

=== "I am afraid of being the disruptive woman. And of not being disruptive enough. I am afraid, but I'm doing it anyway." ==== Open, eerlijk, herkenbaar en mooi.

Door Katrien Merckx , 18/02/2021

Dat Stefan Zweig zich een Europeaan voelde tot in zijn diepste vezels bewijzen deze drie lezingen die onlangs in een Nederlandse vertaling zijn verschenen. Ze zijn een hartstochtelijk pleidooi voor de eenmaking van Europa, geschreven in de donkere periode van de jaren '30 toen Zweig moest vluchten voor het naziregime. Het is verrassend hoe ver hij zijn tijd vooruit was in zijn voorstellen om van het lappendeken dat Europa was één gemeenschappelijk 'vaderland' te maken, één continent van cultuur en humanisme. Zo pleit hij voor een internationale uitwisseling van studenten en koestert hij het idee om halfjaarlijkse culturele hoofdsteden aan te duiden want "Als we meer over de geschiedenis en de cultuur van de ander te weten komen," schrijft hij "dan is de ander niet slechts een onbekende, maar een broeder'". Opmerkelijk is zijn voorstel om 'fake news' te bestrijden en om samen een Europees mediakanaal op te richten: "De ervaring leert dat de haat tussen naties, rassen en klassen of tussen afzonderlijke groepen mensen nauwelijks van binnenuit ontstaat, maar meestal voorkomt uit besmetting of ophitsing; en het gevaarlijkste middel om dat aan te wakkeren, zijn de publiekelijk verspreide onwaarheden.'" Verder oppert hij de idee om vakorganisaties op te richten waarin delegaties van boeren, arbeiders, intellectuelen uit de verschillende Europese landen elkaar kunnen ontmoeten en van gedachten wisselen. "Zo creëert men een groepsgevoel en benadrukt men de overeenkomsten in plaats van de verschillen." Want, zo zegt hij in zijn laatste toespraak, "zelden was de atmosfeer van de wereld (met name van ons oude Europa) zo vergiftigd door wantrouwen, verdeeldheid en angst.’" Men kan Zweig een idealistische eurofiel noemen, ook als hij verwijst naar het antieke Rome als ideaalbeeld van eenwording maar toch zijn deze lezingen buitengewoon interessant. Ze tonen niet alleen een groot humanist en een rondreizende kosmopoliet die tijdens het opkomend fascisme moedig vecht voor wederzijds begrip en eenmaking van een continent, maar ook vanwege heel wat parallellen met de hedendaagse tijd zoals het groeiend wantrouwen jegens Europa, de Brexit, vreemdelingenhaat, opkomend nationalisme... Interessant en het lezen waard is het nawoord van de vertaler en samensteller Thomas Huttinga, waarin hij de lezingen kadert en actualiseert.

Door Edith Aerts , 18/02/2021

In de zomer van 2015 begon de Britse journaliste Sophy Roberts aan een zoektocht die haar gedurende de komende jaren kriskras door de uitgestrektheid van Siberië zou leiden. Haar doel: een piano vinden voor de briljante pianiste Odgerel Sampilnorov. Her en der verspreid in het onmetelijke land vindt ze piano's van allerlei allooi: niet alleen bescheiden buffetpiano's van Sovjetmakkelij maar ook indrukwekkende Steinways die daar op de meest bizarre manieren verzeild zijn geraakt. Per slee, paardenkoets, boot, of vastgebonden op het dak van een treinwagon, meegereisd met ballingen, kolonisten en avonturiers. Met 'De verdwenen piano's van Siberië' schreef Sophy Roberts zowel een adembenemende cultuurgeschiedenis als een lyrisch reisverslag doorheen een van de meest onherbergzame gebieden ter wereld. De charme van dit boek schuilt in de manier waarop Roberts zich verzoent met de onvoorspelbaarheid van haar queeste. De ene ontmoeting leidt tot de andere, iedere nieuwe ontdekking opent een brede waaier aan verhalen en anekdotes. Het is de veelheid van details, geschiedenissen en illustere figuren die dit boek zo verslavend maakt. Roberts leert je dat Siberië groter, betoverender en oneindig veel complexer is dan de clichés willen doen geloven. En ze laat je beseffen hoe onontbeerlijk muziek is, 'als een vriend in nood', om ontbering en eenzaamheid te doorstaan en de mens in jezelf te bewaren.

Door Jan Dertaelen , 02/04/2021

Het is geen toeval dat onze ideeën over ras gevormd werden tijdens de hoogdagen van het Europees kolonialisme, toen de machthebbers besloten hadden dat ze superieur waren aan de inheemse bevolking en ze deze 'wilden' een plezier zouden doen door ze te koloniseren. Witheid werd de zichtbare maatstaf van de menselijke moraliteit. “Als we de betekenis van ras willen begrijpen moeten we begrijpen hoe macht werkt. Als je ziet hoe macht het idee van ras heeft vormgegeven en dat nog steeds blijft doen, hoe macht zelf de wetenschappelijke feiten beinvloedt, begint alles op zijn plaats te vallen.” zegt de veelgeprezen wetenschapsjournalist, Angele Saini, in haar briljant en met passie geschreven boek. Ze beschrijft hoe de 'rassentheorie' door wetenschappers werd gebruikt om slavernij, kolonialisme en economische uitbuiting van de zwakken te rechtvaardigen. Deze wetenschappers, waaronder Nobelprijswinnaars, bekleedden invloedrijke politieke en academische posities en domineerden het wetenschappelijke en sociale discours wereldwijd. Ook de twintigste eeuw kende een gepassioneerde deelname van onderzoekers die hun (pseudo)wetenschappelijke bijdrage hebben gegeven ter ondersteuning van de rassenleer van de nazi's. Maar wie denkt dat we na de gruwelen van de vorige eeuw ons lesje hebben geleerd zit er helemaal naast. In 'Superieur' neemt Saini ons mee op een reis door een duistere wereld waar onderzoekers en academici geobsedeerd lijken door het meten van schedels, het testen van bloed, het linken van ras en IQ, DNA-onderzoek... om aan te tonen dat er wel degelijk rassen bestaan, waarbij het ene ras superieur is aan het andere. Om geen openlijke racistische taal te gebruiken krijgt dit onderzoek de naam van een 'studie van de menselijke biodiversiteit.' Deze 'studie' is een welgekomen rekwisiet voor heel wat politici en autoritaire leiders wereldwijd die hun politieke ideologie willen verkopen. ” Er zijn machtige krachten ter rechterzijde die onderzoek naar menselijke verschillen financieren, met het oog op het vaststellen van die verschillen als basis voor ongelijkheid. Uiteindelijk is politiek altijd een aspect van wetenschap, net zoals dat helemaal in het begin het geval was...En net als voorheen is de boodschap van degenen met racistische bedoelingen voorzichtig op maat gemaakt, zorgvuldig vormgegeven om op de populistische angsten in te spelen, terwijl ze tegelijkertijd logisch en redelijk klinkt. “ 'Superieur' is een belangrijk, verontrustend en baanbrekend boek. Een eye-opener die laat zien hoe het wetenschappelijk racisme als een sluipend gif nog steeds in de academische wereld is geworteld. “ Intellectueel racisme heeft altijd bestaan heeft inderdaad een tijdlang gefloreerd” zegt Saini. “Ik geloof dat het nog steeds het giftige zaadje in het hart van de academische wereld is. Hoe dood het misschien ook lijkt te zijn, het heeft maar een beetje water nodig, en nu regent het.” Er is nauwelijks een betere tijd om dit boek te lezen.

Door Edith Aerts , 29/05/2021

De economische wetenschap ligt in duigen. De financiële crisis werd niet voorspeld, laat staan voorkomen. Achterhaalde economische theorieën hebben een wereld mogelijk gemaakt waarin nog steeds extreme armoede heerst, terwijl de allerrijksten elk jaar rijker worden. Economisch handelen tast de natuur zo sterk aan dat onze toekomst gevaar loopt. In Donuteconomie laat econoom Kate Raworth zien hoe het mainstream economische denken ons op een dwaalweg heeft gezet. Ze tekent de routekaart die ons kan leiden naar het punt waarop in de behoefte van iedereen kan worden voorzien, zonder dat dit ten koste gaat van onze planeet. Dit alles resulteert in een alternatief en innovatief economisch model voor de 21e eeuw.

Door . DwarsLezers , 12/07/2021

Kort maar krachtig, zo kan je Dominantie van Warda El-Kaddouri uit de reeks 'Karakters' omschrijven. Op een heldere en genuanceerde manier wordt het begrip 'dominantie' uitgelegd en gekaderd, om dan iets dieper in te gaan op dominante verhalen, het literaire canon en het huidige debat errond. Een goede en toegankelijke introductie. "Je begint uiteindelijk bij de ideeën en opvattingen, voordat je kunt overgaan tot actie en het veranderen van instellingen en relaties.” (p43)

Door Hanne Staes , 15/07/2021

Ik hou zo van Caitlin Moran haar openheid, eerlijkheid en humor: herkenbaar en zelfrelativerend. Moran lezen doet zoveel deugd. En oh diegene die mijn dochter wil huwen en Caitlin Moran niet kent :-)))

Door Katrien Merckx sinds 754 dagen

== “Een doodgewone dag kan op straat ineens in een levensgevaarlijke quiz veranderen, waarbij elk fout antwoord kan leiden tot een pak slaag, een schietpartij of een zwangerschap...Wat ik graag wil dat je weet, is dat het in Amerika traditie is om het zwarte lichaam te vernietigen – het is erfgoed...Je kunt niet vergeten hoeveel ze van ons hebben afgenomen en hoe ze onze lichamen hebben omgezet in suiker, tabak, katoen, goud.” == In deze lange brief gericht aan zijn zoon, een zwarte tiener, stelt Coates vergelijkbare vragen als Baldwin vijftig jaar eerder stelde aan zijn neefje in 'Niet door water, maar door vuur.' Hoe te 'over'leven in Amerika als je wordt geboren in een zwart lichaam? Waarom zijn zwarte mensen vaker slachtoffer van politiegeweld? Waarom is de kloof tussen wit en zwart nog steeds zo groot? Coates maakt pijnlijk duidelijk hoe diep geworteld het racisme nog steeds is.

Door Edith Aerts , 28/10/2021

‘Homo Poëticus’ toont de veelzijdigheid van Danilo Kis, zowel een verfijnde intellectueel als een vrolijke bon vivant. Van mijmerende observaties en poëticale ontboezemingen tot bijtende polemieken en intieme inkijkjes in een zwervende ziel.

Door Jan Dertaelen , 15/02/2022

Amitav Ghosh (Calcutta, 1956) is antropoloog, schrijver en een van de meest gerespecteerde auteurs in de hedendaagse Indiase literatuur. Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste mondiale denkers van het afgelopen decennium. In zijn ambitieuze boeken behandelt hij vooral thema's over geschiedenis, internationale politiek, kolonialisme, diaspora, migraties, klimaatverandering... geschreven vanuit het perspectief van de kleine man die vaak het slachtoffer is van al deze gebeurtenissen. Vooral de klimaatcrisis lijkt nooit ver weg uit de geest van deze bekroonde schrijver maar tot zijn frustratie is hij er niet echt in geslaagd om de essentie van dit urgente thema over te brengen in zijn romans. In zijn nieuwste boek, The Nutmeg's Curse, blijkt hij, net zoals in zijn non-fictieboek uit 2016, The Great Derangement: Climate Change and the Unthinkable, moeiteloos naar een andere vorm over te stappen. Met zijn voortreffelijke vertelkunst en de gevoeligheid van een romanschrijver beschrijft hij in een mix van getuigenissen, anekdotes, historische feiten...de relatie tussen het koloniaal verleden en de huidige klimaatveranderingen om zo de aard van onze actuele crisis te begrijpen.

Door Edith Aerts , 15/02/2022

Een tedere essaybundel over de kracht van eten en koken en de herinneringen die daardoor worden opgeroepen.

Door Hanne Staes , 16/02/2022

Een heel mooi klein boekje dat toont hoe waardevol het is je open te stellen voor die vreemde andere. Een ode aan de empathie.

Door Katrien Merckx , 08/03/2022

Mariana Mazzucato liet zich al eerder opmerken met “De ondernemende staat”, waarin ze de mythe ontkracht dat alle ontwikkeling en vooruitgang vanuit de privésector komt. In “Moonshot” buigt ze zich verder over de rol van de overheid, die zich vandaag maar al te vaak opstelt als een reparateur die intervenieert bij crisis (bijvoorbeeld bij de bankencrisis, covid-pandemie,...). Volgens Mazzucato zijn deze tussenkomsten in crisis alleen maar effectief wanneer de staat beschikt over relevante vaardigheden om op te treden en wanneer ze effectief slagkracht heeft in cruciale domeinen zoals economie, gezondheid, milieu,... . Nu zijn die vaak uitbesteed aan de privé. Tevens moet de overheid hierin ambitieuze doelen durven stellen (de zogenaamde moonshots, zo ambitieus als ooit het plan was om naar de maan te gaan) en zich afvragen wat er nodig is om een beleid te voeren waarbij alle mensen gebaat zijn en de grenzen van onze planeet gerespecteerd worden. Zoals de ondertitel (grootse missies voor de hervorming van het kapitalisme) aangeeft, ziet Mazzucato veel heil in de samenwerking tussen publieke en private actoren en wil ze het kapitalisme herdenken. Iets waar ik minder optimistisch over ben. Niettemin is dit een zeer interessant boek dat ons uitdaagt om na te denken over een meer actieve, vooruitkijkende en innovatieve overheid, in dienst van haar bevolking. Iets wat nu te vaak en te snel als onrealistisch bestempeld wordt.

Door Katrien Merckx , 21/03/2022

De klassieker van Aimé Césaire (1913-2008) is na 72 jaar (sic!) eindelijk vertaald in het Nederlands door Grâce Ndjako. Zij vat zijn visie zo samen: "Voor Césaire is dekoloniseren niet alleen een stap in de redding van Europa. Want in zijn huidige staat is Europa onverdedigbaar.
Zoals Lode Vanoost schrijft in De Wereld Morgen legde Aimé Césaire de brute contradictie uit van het westerse zelfverklaarde vooruitgangsdenken met de praktijk van de kolonisering en dat de Tweede Wereldoorlog volgens Césaire voor koloniserend Europa een ontnuchterende confrontatie was met de eigen praktijken in de kolonies, die nu door een concurrerende grootmacht op eigen Europese volkeren werden toegepast. 
Een klassieker die in elk boekenrek een prominente plaats verdient.

Boekentip gelezen in de Campagnebrief van Hand in Hand.

Door . DwarsLezers , 20/07/2022

Het vertrekpunt van Srinivasan is dat seks zich nu teveel in de privé-sfeer bevindt met focus op consent. Seks wordt gezien als iets natuurlijks dat buiten de politiek staat. Het feminisme laat zien dat dat een verzinsel is. De rollen die we spelen, de emoties die we voelen, wie geeft, wie neemt, wie eronder lijdt: al die regels waren allang bepaald voordat we ter wereld kwamen. In deze reeks essays probeert ze de politieke kritiek op seks opnieuw vorm te geven en na te denken over de complexe relatie tussen seks, ras, klasse, handicap, … En zo komt ze uit bij meerdere cruciale, politieke thema’s – gaande van #MeToo, Incels, carceralisme, white privilege, consent, porno, kapitalisme, wages for housework, vrijheid, anti-racisme...Name it en het komt aan bod.

Hier en daar duikt de kritiek op dat Srinivasan te weinig laat zien hoe ze er zelf over denkt, vooral veel standpunten verzamelt en veel grijze zones laat. Maar geef je door de vragen die je opwerpt, de feministes waar je naar refereert (zoals Angela Davis, Audre Lorde, Silvia Federici), de bronnen die je leest niet al heel veel weg? Er valt wel wat te lezen tussen de lijnen en in de voetnoten.

Wil je meer weten over het feminisme in de 21ste eeuw? Dit boek geeft je een goed overzicht van de belangrijkste thema’s, strekkingen, kritieken en - niet onbelangrijk - uitdagingen. Voor de beginner vaak wat doorbijten, voor de doorwinterde feministe misschien niet veel nieuws maar het boek brengt alle lijntjes heel mooi samen en is bijzonder leesbaar.

Door Katrien Merckx sinds 11 maanden en 24 dagen

Het boek "The trial of Julian Assange : a story of persecution" is een indrukwekkend achtergrondonderzoek over de politieke vervolging van Julian Assange, oprichter en uitgever van Wikileaks.
De auteur Nils Melzer, prof.Internationaal Recht en voormalig VN rapporteur over martelingen, getuigt over zijn aanvankelijke aarzeling, naar eigen zeggen was hij sterk beïnvloed door de wijdverspreide karaktermoord op Assange in de officiële media.
Melzer geeft in dit boek antwoorden op onze vragen, op basis van zijn zeer uitgebreide dossierkennis.
We lezen het verhaal van een man die reeds 12 jaar wordt vervolgd omwille van het onthullen, het publiceren van misdaden begaan door overheden: marteling, corruptie, willekeurige executies van ongewapende burgers....
Dit boek is het verhaal van rechterlijke willekeur in westerse landen die zich officieel profileren op vlak van mensenrechten.
Een verhaal van samenspannende inlichtingendiensten, van illegale CIA acties w.o. hun moordplan op Assange in Londen, een verhaal van manipulatieve media... Dat alles met hun  doel Julian Assange te vernietigen. 
Door dit onderzoek te lezen ben ik meer dan ooit overtuigd van het belang van deze zaak i. v. m. persvrijheid.
Assange zelf  hoort geenszins in de Britse supermax gevangenis waar hij al 3,5 jaar psychisch gemarteld wordt.  Een uitlevering aan USA betekent zijn dood.  Assange ontving talrijke internationale prijzen,  een grootse wereldwijde beweging en 100en  belangrijke organisties steunen hem want het is  werkelijk hoogtijd voor zijn vrijlating!
De lectuur van dit boek maakt zoveel duidelijk.

Magda Theuns, trouw lid van onze leesgroep literatuur

Door . DwarsLezers sinds 10 maanden en 24 dagen

Toen hij een jaar of twintig was, vond Jeroen Theunissen in een reiswinkeltje een kaart van Europa waarop dikke purperen lijnen langeafstandswandelingen markeerden. Als de schrijver jaren later last krijgt van melancholie, angstaanvallen en depressies, en zich gevangen voelt in een mislukkend huwelijk, laat hij alles en iedereen achter, ook en vooral zijn twee kinderen, en begint aan een zes maanden durende wandeltocht van Zuidwest-Ierland tot aan de Bosporus. Hij treedt zo in de voetsporen van de Brit Patrick Leigh Fermor, die al in 1933 te voet van Hoek van Holland naar Constantinopel reisde, dwars door een Europa dat zich op een scharniermoment bevond – Adolf Hitler was immers net aan de macht gekomen. Het Europa waar Theunissen doorheen wandelt kampt opnieuw met heel wat problemen: klimaatverandering,nationalisme en een vluchtelingencrisis. Ik = cartograaf is vele boeken ineen. Een verslag van een wandeltocht. Een onhandige poging om onze snel veranderende wereld vast te grijpen. Een verhaal over een man die halsoverkop wegvluchtvan zijn verantwoordelijkheden, terugkomt en probeert een woonplek voor zijn kinderen te creëren. In Ik = cartograaf tekent Jeroen Theunissen een persoonlijke kaart van Europa, het continent dat hij graag zijn thuis wil noemen.

Door Confituur Boekhandelsprijs sinds 6 maanden en 14 dagen

The Fires of Lust opent met ons te vertellen dat de barbaarse en incestueuze vorm van ‘middeleeuwse’ seks die we in tal van populaire feuilletons, zoals Game of Thrones, lezen, complete fictie is. Meer zelfs, met de manier hoe we vandaag de dag naar seks kijken, kunnen we ons simpelweg niet inbeelden hoe het er in de middeleeuwen aan toeging.  Zo werd incest bijvoorbeeld breder bekeken dan we vandaag de dag doen, en werd seks tussen mensen met een leeftijdsverschil groter dan 10 jaar strenger bestraft dan in het heden.

Katherine Harvey slaagt er in The Fires of Lust in om genuanceerd en helder te schrijven over seks in zijn meest enge en tegelijkertijd ook meest brede begrip. Haar duidelijke vertelstijl wordt aangevuld met historische documenten en afbeeldingen, bijvoorbeeld van een nonnetje dat gaat oogsten van een boom vol fallussen. Verder is het boek zo vlot en verhalende geschreven dat het niet eens uitmaakt of het onderwerp je echt aanspreekt, je hebt er sowieso een fijne leeservaring aan.

Door Merel Vanegeren sinds 6 maanden en 14 dagen

Ieder jaar worden er ontzettend veel boeken over de Tweede Wereldoorlog gepubliceerd, dit maakt het (voor zij die geen tijd hebben om honderden boeken per jaar te lezen) bijzonder moeilijk om een keuze te maken. Met deze tip probeer ik die keuze wat te vergemakkelijken. De zwarte driehoek beschrijft hoe men voor en na de Tweede Wereldoorlog omging met de 'asocialen'. Zij kregen, zoals de titel verklapt, geen gele ster maar een zwarte driehoek opgenaaid. 

De zogenoemde ‘asocialen’ zijn mensen van de laagste stand die omwille van omstandigheden al voor de oorlog als afval van de maatschappij werden beschouwd. Tijdens de oorlog werden zij vaak aan de nazi’s overgeleverd door mensen die hen net moesten beschermen, zoals zorgverleners en het stadsbestuur. Na de oorlog werden de ‘asocialen’ niet bij de oorlogsslachtoffers gerekend en moesten zij vaak nog jaren in kampen leven. 

Ondanks al dit onrecht is hun verhaal helemaal niet zo wijdverspreid als zou moeten. Dit maakt van het boek echt een iets wat iedereen zou moeten hebben gelezen. Zelfs zij die al ontzettend veel over de Tweede Wereldoorlog weten, zullen nog bijleren. De auteur, Rense Havinga, bezorgt haar lezer een helder overzicht en een kritische blik op de situatie in Duitsland en Nederland.

Het boek is vlot geschreven en slechts 118 pagina’s lang, wat het ook enorm toegankelijk maakt. Kortom, De zwarte driehoek is een boek waar u niets mis mee kunt doen als u opzoek bent naar een eyeopener. 

Door Merel Vanegeren sinds 6 maanden en 14 dagen

In Mother of Invention beschrijft auteur Katrine Marçal hoe ver de wetenschap had kunnen staan als we wat vaker naar vrouwen hadden geluisterd. Hoewel dat misschien wat kort door de bocht klinkt, kom het er wel op neer dat het aandeel van de vrouwen in de wetenschap echt niet onderschat mag worden.

Vrouwen in de wetenschap zijn:

* Innovatieve doorzetters (zoals we in hoofdstuk twee kunnen lezen, waar Bertha Benz de eerste persoon is die een tocht van 90 kilometer durft te ondernemen met de ‘horseless carriage’ ontworpen door haar man. Tijdens deze tocht maakt zij aanpassingen aan dit model, die we nu nog altijd terugvinden in onze auto’s.)

* Belangrijke werkkrachten (in hoofdstuk drie kunnen we lezen hoe de eerste computers vooral door vrouwelijke werkkrachten werden bestuurd.)

* Een reden voor mannen om technologie achteruit te laten gaan (zoals we kunnen lezen in hoofdstuk twee, waar het duidelijk wordt dat de eerste elektrische auto’s gelijktijdig met de benzinewagen werden ontworpen, maar deze van de markt werden gehaald toen het bleek dat vooral vrouwen met deze wagens reden, en enkel benzinewagens ‘mannelijk’ genoeg waren om te verkopen aan de mannen.)

* Nog zo veel meer, dat u zelf zal ontdekken als u het boek leest.

In tien korte en vlot leesbare hoofdstukjes schetst Marçal een duidelijk en overzichtelijk beeld van wat het aandeel van vrouwen in de wetenschap is. Een heerlijk boek voor iedere feminist die op zoek is naar nòg meer argumenten om het patriarchaat onder tafel te praten.

Door Merel Vanegeren sinds 6 maanden en 6 dagen